Im lặng
Có hai dạng im lặng, im lặng bên ngoài và im lặng bên trong.
Bị người lên án, phê bình và chỉ trích, mình có thể lên tiếng nhưng không phân bua giải thích dài dòng, đây gọi là im lặng bên ngoài. Tuy nhiên, có khi im lặng bên ngoài nhưng trong lòng có thể dậy sóng, trong lòng đang lên kế hoạch tấn công, chờ cơ hội để thực hiện cuộc tấn công của mình.
Chúng ta thực tập im lặng bên ngoài là đã giỏi, nhưng thực tập im lặng bên trong còn hay hơn nữa. Tâm hãy không quá đòi hỏi phán xét, không nhìn người bằng con mắt kỳ thị với ý niệm riêng.
Mọi thứ đang im lặng trong sự vận động của nó. Vạn vật đang vận động trong im lặng. Dù có nói nhiều cách mấy, có bàn cãi cách mấy, có tô điểm vẽ vời cách mấy, sự thật vẫn là sự thật, đó là mọi thứ đều thay đổi theo luật tắc vô thường (Mặc Như Lôi).
Im lặng vì thấy biết rõ vô thường, không tranh cãi về điều đang vô thường, để thấy rằng vô thường vẫn là bình yên, chứ không đơn thuần là sự đau khổ. Ta cho rằng vô thường là đau khổ, vì chính ta đã có ý niệm về đau khổ trên sự vô thường. Im lặng thì bình yên có mặt, và giải thoát ngay trong giờ phút im lặng đó, vì đó là im lặng đối với sự hừng hẫy của tham-sân-si từ sự chưa thấu triệt được lẽ vô thường. Im lặng thì các tâm độc không làm hại được mình, mình sẽ giải thoát - là giải thoát khỏi sự bủa vây của các tâm độc.
Ví như người muốn làm ta giận, ta nổi giận thiệt. Thế là ta bị sập bẫy trong sự bủa vây của người đó và trong sự bủa vây của chính mình. Có ý niệm rằng người đó làm ta giận, ý niệm này là cái lưới mình tự giăng ra và quấn lấy mình.
- Im lặng với người là im lặng bên ngoài.
- Im lặng với ý niệm của chính mình là im lặng bên trong.
Làm được vậy, là giải thoát, là giải thoát khỏi tam độc tham-sân-si, là Niết-bàn.
Nalanda-Bihar