Bác học Albert Einstein (1879-1955), một khoa học gia nổi tiếng nhất thế kỷ XX, sinh trong một gia đình Do Thái giáo. Hồi nhỏ, ông có một thời rất sùng đạo, nhưng lúc ông đọc 12 cuốn sách khoa học và ông tin rằng nhiều truyện trong Kinh thánh không có thật. Thế là ông xa rời việc giữ đạo.số các khoa học gia vô thần. Trong cuốn The God Delusion (Ảo tưởng Thiên Chúa), Dawkins viết: “Đôi khi Einstein gợi lên danh xưng Thiên Chúa (và ông không là khoa học gia vô thần duy nhất làm như vậy), tạo nên sự hiểu lầm” (trang 36 của cuốn Deus, un delírio, NXB Brazil). Và ông tuyên bố “người biện hộ tôn giáo” (religious apologists) là người “cố gắng tuyên bố Einstein là một trong những người của họ” (trang 39).
Riêng tôi cảm thấy “liên can” trong lời tuyên bố của Dawkins. Thật vậy, những năm trước, tôi đã trích dẫn câu nói nổi tiếng của bác học Einstein: “Khoa học không có tôn giáo là khập khiễng, tôn giáo không có khoa học là mù quáng” (Science without religion is lame, religion without science is blind). Và tôi nói thêm: “Trong sự chín chắn của ông, Einstein đã bênh vực một ‘sự sùng mộ vũ trụ’ (cosmic religiousness) dựa vào sự hiện hữu của sức mạnh siêu lý trí, được tiết lộ trong vũ trụ khó hiểu” (Experiência de Deus: presença e saudade. 2ª ed. revista. São Paulo
Để làm rõ mọi nghi ngờ, độc giả có thể xem tiểu sử mới nhất và đầy đủ nhất của bác học Albert Einstein: Cuốn Einstein: His life and universe (Einstein: Cuộc đời và Vũ trụ, xuất bản năm 2007) của tác giả Walter Isaacson, bản chuyển ngữ sang tiếng Bồ Đào Nha của dịch giả Companhia das Letras (Einstein: sua vida, seu universo. São Paulo
Vả lại, tác giả trích dẫn câu nói nghịch lý của Einstein: “Tôi là người không có niềm tin tôn giáo mà rất tôn giáo” (I’m a deeply religious non-believer).
